Medemenselijk opvoeden gaat over de vraag hoe we nieuwe generaties via opvoeding, vorming en onderwijs kunnen toerusten en enthousiasmeren voor het leven in een vrije, rechtvaardige en solidaire samenleving. Dat is een samenleving waarin mensen gelijkwaardig zijn en voldoende kansen krijgen om tot bloei te komen; waarin ze het recht hebben hun stem te laten horen en bereid zijn elkaar te hulp te schieten als de nood aan de mens is. Dat laatste klinkt misschien vanzelfsprekend, maar is het geenszins.
Inlevingsvermogen voor mensen die tot onze eigen bubbel horen, lijken we in ruime mate te bezitten. Maar echt ingewikkeld wordt het pas als we ons moeten verhouden tot mensen en groepen met andere belangen of identiteiten. Dan vervallen we vaak in een soort groepsegoïsme. Opvoeding, educatie, jongerenwerk en jeugdzorg kunnen hieraan op een positieve manier tegenwicht bieden, bijvoorbeeld door – in de woorden van Hannah Arendt – kinderen en jongeren te stimuleren op reis te gaan in de gedachtewereld van anderen.
In dit boek bespreekt Micha de Winter hoe samenlevingspedagogiek jonge mensen kan helpen om met elkaar aan een zinvol, hoopgevend en humaan toekomstperspectief te werken. De ontwikkeling van sociale daadkracht (agency) en sociale nieuwsgierigheid spelen daarin een belangrijke rol.
[ De tekening op de cover van het boek is gemaakt door de 15-jarige kleindochter van Micha: Luïsa Verwey ]
"De Winter betreurt het dat de hedendaagse opvoedkunde meer en meer een ‘technische’ gedragswetenschap is geworden, zich spiegelend aan de ‘objectieve’ natuurwetenschappen. Eigenlijk kan alleen het ‘falende’ kind nog op bijzondere pedagogische aandacht rekenen. (...) De Winter, kind van ouders die de Holocaust overleefden, wil in de samenleving ‘uitsluiting, vernedering en geweld’ voorkomen of, positiever gesteld, hij streeft naar meer medemenselijkheid. Vanuit zowel zijn historische bezorgdheid als met de hoop van een geboren pedagoog meent hij dat democratie en burgerschap steeds opnieuw geleerd moeten worden. Misschien wel meer dan ooit. Want de meeste mensen mogen deugen, vanzelf gaat het lang niet altijd: ‘Daar zijn opvoeding, onderwijs en maatschappelijke vorming voor nodig.’"
- Uit een opiniestuk uit de Volkskrant, 15 januari 2024.